De fysieke geslotenheid van organisaties leidt niet tot innovatie

Het viel me laatst weer eens op toen ik bij een organisatie aan het werk was: hoe gesloten de fysieke inrichting van het kantoor was. De meeste organisaties waar ik over de vloer kom, kennen eenzelfde type kantoor: een ruimte met tal van trappen die leiden naar veel aparte kamertjes waarachter soms 1, maar vaker 2 of 3 medewerkers tegelijk zitten te werken, hun gezicht gericht op het computerscherm. De deur kan op slot.

Als ik door de gangen loop, beweeg ik automatisch mijn hoofd van links naar rechts om te zien wie er in die kamers zitten te werken. Ik schat zo in dat er flinke discussies zijn gevoerd over de vraag wie bij wie op de kamer mocht (en vooral bij je wie niet op de kamer wilt!). Je komt ’s ochtends binnen, gaat je hok in en komt er alleen nog uit voor koffie en overleggen. De vergelijking van een organisatie met een gevangenis zal hier wel deels uit voortkomen.

Die hokkerige structuur zorgt natuurlijk voor concentratie en rust, zeker, maar is funest voor interactie, delen en samenwerken. En dat is wat de innovatieve organisatie van vandaag vraagt. De oude kantoren voldoen niet meer aan de voorwaarden om tot vernieuwing te komen. Want die vernieuwing hangt sterk samen met de cultuur van de organisatie, en die wordt mede bepaald door de inrichting van de fysieke ruimte.

Het koffiezetapparaat aan het einde van de gang is daarvoor niet genoeg. Er is meer vrije en open ruimte nodig. Vanuit de vergaderzaal, waar je elke week bijeen komt en je vaak in de klassieke, formele opstelling zit, komen waarschijnlijk geen vernieuwende inzichten. Verander van spijs doet eten, zegt men, zo ook met ideeën: je moet weg van het geijkte, het gewone, de oude patronen. Je kunt (moet!) de deur uit, maar ook intern kun je spelen met de opstelling van tafel(s) en stoelen, met het (natuurlijke) licht, de kleuren van de muren en de meubels etc. Mensen moeten elkaar gemakkelijker kunnen treffen en ideeën uitwisselen. Die interactie en het delen van ideeën en activiteiten werken ‘bevruchtend’. Voorbeelden van gebouwen die dat tot in het detail hebben doorgevoerd, zijn het House of Dialogues (van ABN/Amro) en de Co-Working Space op Zuidpark, beide in Amsterdam.

In een volgend blog schrijf ik meer over innovatie en de ruimte buiten de muren van het kantoor.

P.S. Over hokken gesproken: hoewel het niet direct te maken heeft met de fysieke ruimte, is een leuk boek om te lezen: ‘Je hok uit!’ van Jeff Gaspersz, 30 adviezen voor een creatiever team’.

Samsom en Rutte: het nieuwe delen

De verrassende samenwerking tussen twee partijen die zo tegengesteld aan elkaar zijn, is bijzonder en een teken van de tijd. In een recordtempo hebben VVD en PvdA een regeerakkoord in elkaar gezet.

Natuurlijk is die samenwerking op de eerste plaats te danken aan twee personen, niet aan de partijen. Die twee mannen, en ik vermoed Samsom meer dan Rutte, zijn in staat over hun eigen schaduw te stappen. Het is niet velen gegeven hun eigen belangen opzij te zetten voor een groter belang. Uitwisselen en elkaar wat gunnen, hoort daar bij.

Ten tweede is dit ook een teken van de tijd door te ‘delen’ in plaats van wedijveren. Je ziet het al een tijdje gebeuren bij vooruitstrevende individuen en organisaties in de samenleving. Zij delen alles en houden niets achter. Wie zijn ideeën deelt, merkt hoeveel hij terugkrijgt (hoewel ik wel erken dat het in sommige industrieën nog niet kan, met al die patent-oorlogen). Dit in tegenstelling tot partijen, bedrijven en individuen die op hun ideeën blijven zitten, constant concurreren en alles alleen willen uitvinden en uitvoeren. Dat gaat zich in de toekomst tegen je keren.

Het lijkt erop dat de samenleving achter de samenwerking tussen Samsom en Rutte staat. De Nederlanders zijn de (politieke) spelletjes van de laatste jaren zat. Zij willen dat er wat gebeurt en zonder gezeik, zoals de laatste vijf jaar steeds het geval is geweest. Of dat laatste gebeurt betwijfel ik, het blijft tenslotte politiek en één zwaluw maakt nog geen zomer.

Het zou goed zijn als Rutte en Samsom in staat zijn de goede ideeën uit de Kamer op dezelfde flexibele wijze in te passen in hun akkoord. En niet alles coute que coute blijven verdedigen en niet meer echt openstaan voor andere, betere plannen. Wat dat betreft is de reactie van Rutte op de Kamervragen over de zorgpremie  afgelopen week niet hoopgevend. Blijf royaal, ook naar anderen. En als de oppositie ook niet meer zo pavlov-achting reageert, dan zijn we wellicht getuige van de eerste stappen naar een nieuwe politiek.