Het viel me laatst weer eens op toen ik bij een organisatie aan het werk was: hoe gesloten de fysieke inrichting van het kantoor was. De meeste organisaties waar ik over de vloer kom, kennen eenzelfde type kantoor: een ruimte met tal van trappen die leiden naar veel aparte kamertjes waarachter soms 1, maar vaker 2 of 3 medewerkers tegelijk zitten te werken, hun gezicht gericht op het computerscherm. De deur kan op slot.
Als ik door de gangen loop, beweeg ik automatisch mijn hoofd van links naar rechts om te zien wie er in die kamers zitten te werken. Ik schat zo in dat er flinke discussies zijn gevoerd over de vraag wie bij wie op de kamer mocht (en vooral bij je wie niet op de kamer wilt!). Je komt ’s ochtends binnen, gaat je hok in en komt er alleen nog uit voor koffie en overleggen. De vergelijking van een organisatie met een gevangenis zal hier wel deels uit voortkomen.
Die hokkerige structuur zorgt natuurlijk voor concentratie en rust, zeker, maar is funest voor interactie, delen en samenwerken. En dat is wat de innovatieve organisatie van vandaag vraagt. De oude kantoren voldoen niet meer aan de voorwaarden om tot vernieuwing te komen. Want die vernieuwing hangt sterk samen met de cultuur van de organisatie, en die wordt mede bepaald door de inrichting van de fysieke ruimte.
Het koffiezetapparaat aan het einde van de gang is daarvoor niet genoeg. Er is meer vrije en open ruimte nodig. Vanuit de vergaderzaal, waar je elke week bijeen komt en je vaak in de klassieke, formele opstelling zit, komen waarschijnlijk geen vernieuwende inzichten. Verander van spijs doet eten, zegt men, zo ook met ideeën: je moet weg van het geijkte, het gewone, de oude patronen. Je kunt (moet!) de deur uit, maar ook intern kun je spelen met de opstelling van tafel(s) en stoelen, met het (natuurlijke) licht, de kleuren van de muren en de meubels etc. Mensen moeten elkaar gemakkelijker kunnen treffen en ideeën uitwisselen. Die interactie en het delen van ideeën en activiteiten werken ‘bevruchtend’. Voorbeelden van gebouwen die dat tot in het detail hebben doorgevoerd, zijn het House of Dialogues (van ABN/Amro) en de Co-Working Space op Zuidpark, beide in Amsterdam.
In een volgend blog schrijf ik meer over innovatie en de ruimte buiten de muren van het kantoor.
P.S. Over hokken gesproken: hoewel het niet direct te maken heeft met de fysieke ruimte, is een leuk boek om te lezen: ‘Je hok uit!’ van Jeff Gaspersz, 30 adviezen voor een creatiever team’.
180° Innovatie 